Vai trò thanh toán không dùng tiền mặt

Thứ nhất, thanh toán không dùng tiền mặt góp phần quản lý quỹ NSNN hiệu quả hơn, tập trung nhanh chóng các khoản thu NSNN, chi NSNN kịp thời và trực tiếp tới các đơn vị thụ hưởng ngân sách, loại bỏ tình trạng căng thẳng giả tạo của ngân sách các cấp, tạo điều kiện thực hiện tốt nghị định chống tham nhũng và nghị định thực hành tiết kiệm chống lãng phí.

Thứ hai,  thanh toán không dùng tiền mặt thúc đẩy nhanh sự vận động của vật tư, tiền vốn trong nền kinh tế quốc dân, dẫn đến giảm chi phí sản xuất và lưu thông, tăng tích lũy cho quá trình tái sản xuất.

Trong quá trình mua bán, các nguồn vật tư hàng hóa được luân chuyển từ đơn vị mua hàng sang đơn vị bán hàng. Hệ thống qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, Kho bạc Quốc gia đã góp phần rất quan trọng trong việc đẩy nhanh quá trình thanh toán giữa các tác nhân trong nền kinh tế, thúc đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn, rút ngắn thời gian sản xuất, giảm chi phí cho sản xuất và lưu thông, tăng tích lũy cho quá trình tái sản xuất.

Thứ ba, trong lĩnh vực lưu thông tiền tệ, thanh toán màn sáo tre giá rẻ không dùng tiền mặt góp phần giảm thấp tỷ trọng tiền mặt trong lưu thông, do đó tiết kiệm được chi phí lưu thông cho xã hội. Mặt khác, thanh toán không dùng tiền mặt còn tạo cho sự chuyển hóa thông suốt giữa tiền mặt và tiền chuyển khoản. Cả hai khía cạnh đó đều tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kế hoạch hóa và lưu thông tiền tệ.

Chu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế bao gồm hai bộ phận cấu thành là thanh toán bằng tiền mặt và thanh toán không dùng tiền mặt. Nếu tổng chu chuyển tiền tệ không đổi mà tỷ trọng thanh toán không dùng tiền mặt tăng lên sẽ làm giảm tỷ trọng tiền mặt một cách tương ứng, từ đó giảm được chi phí lưu thông đó là chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản tiền, đếm tiền, chi phí về thời gian thanh toán.

Thứ tư, thanh toán không dùng tiền mặt tạo những tiền đề kinh tế thuận lợi để KBQG kiểm soát chi NSNN hiệu quả hơn, qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán kiểm soát các hoạt động của các tác nhân kinh tế với mục đích củng cố kỷ luật thanh toán, đảm bảo nguyên tắc thu chi tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Thu chi bằng tiền mặt của các tác nhân thể hiện tài khoản tại ngân hàng, nó phản ánh kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bán mành tre tphcm. thông qua số liệu này, ngân hàng có thể đánh giá được tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó làm căn cứ cho vay hay thu nợ, đồng thời qua việc giám sát, ngân hàng có thể có những kiến nghị giúp các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp phát triển cũng thông qua việc giám sát tình hình thu chi qua tài khoản mà ngân hàng có thể kiểm soát được tình hình chấp hành chính sách, chế độ tài chính, các nguyên tắc thanh toán, quản lý tiền tệ ở các doanh nghiệp.

Thứ năm, thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện để Nhà nước quản lý nền kinh tế và chỉ đạo thực hiện các chính sách kinh tế được tốt hơn.

Thanh toán không dùng tiền mặt ra đời và phát triển trên cơ sở nền sản xuất hàng hóa, sản xuất hàng hóa càng phát triển thì nhu cầu về thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng tăng, điều này được thể hiện qua vai trò của nó đối với sự phát triển của nền kinh tế.

Những yêu cầu của thanh toán không dùng tiền mặt

Yêu cầu của thanh toán không dùng tiền mặt qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán là tính hiệu quả và giảm thiểu rủi ro của hệ thống thanh toán thể hiện ở thời gian, tốc độ thanh toán, độ tin cậy, tính an toàn, tiện lợi của hoạt động thanh toán và chi phí cho một giao dịch thanh toán.

1. Thời gian thanh toán

Thời gian thanh toán là khoảng thời gian kể từ khi chỉ định thanh toán được đưa ra cho đến khi các chủ thể tham gia thanh toán nhận tiền trên tài khoản. Thời gian thanh toán cần phải được rút ngắn bởi đây chính là yếu tố khiến cho việc thanh toán không dùng tiền mặt tiến gần tới sự thuận tiện như thanh toán bằng tiền mặt xét từ khía cạnh người sử dụng dịch vụ thanh toán.

Từ nền tảng thanh toán hoàn toàn thủ công (mọi giao dịch thanh toán đều dựa trên cơ sở chứng từ giấy) chuyển dần sang phương thức xử lý bán tự động sử dụng chứng từ điện tử, đến nay, các giao dịch thanh toán được xử lý điện tử chiếm tỷ trọng khá lớn. Thời gian xử lý hoàn tất một giao dịch được rút ngắn từ hàng tuần như trước đây xuống chỉ còn vài phút (đối với các khoản thanh toán khác hệ thống, khác địa bàn) và thậm chí chỉ trong vòng vài giây hoặc tức thời (đối với các khoản thanh toán trong cùng hệ thống hoặc cùng địa bàn).

2. Chi phí giao dịch thanh toán

Chi phí cho một giao dịch thanh toán là các chi phí mà người thanh toán phải chịu để được sử dụng một dịch vụ thanh toán hoặc một phương tiện thanh toán nào đó. Để giảm chi phí giao dịch thì ta phải giảm phí dịch vụ thanh toán, đơn giản hóa các thủ tục giao dịch, rút ngắn thời gian giao dịch, tăng tính thuận tiện của việc nhận và sử dụng các dịch vụ và phương tiện thanh toán. Việc giảm thiểu chi phí sẽ tác động đến nhu cầu thanh toán của cả các tổ chức kinh tế và cá nhân và bằng cách đó các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán mới có thể mở rộng lĩnh vực hoạt động của mình.

Thanh toán không dùng tiền mặt thể hiện văn minh nhân loại trong việc chi trả và thanh toán tiền hàng hóa, cung ứng dịch vụ đã hoàn thành hoặc các quan hệ khác có liên quan đến tiền mà không cần đến tiền mặt. Thanh toán không dùng tiền mặt góp phần giảm chi phí lưu thông xã hội như in hoặc đúc tiền, vận chuyển, bảo quản tiền mặt; tăng tốc độ luân chuyển vốn cho cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân và góp phần điều hòa lưu thông tiền theo lãnh thổ thuận lợi. Thanh toán không dùng tiền mặt còn góp phần kiểm soát thu nhập của các đơn vị sự nghiệp có thu, doanh nghiệp, cá nhân, quan chức Nhà nước; chống tham ô, hối lộ, buôn lậu, buôn bán hàng cấm, trộm cướp tài sản và trốn thuế thu nhập cá nhân và cuối cùng là chống rửa tiền. Cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt là thế mạnh riêng có của các Ngân hàng thương mại.

Đặc biệt, khi nghiệp vụ thanh toán không dùng tiền mặt chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động thanh toán của nền kinh tế nó sẽ góp phần tích cực kìm hãm lạm phát, ổn định sức mua của đồng tiền tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn và việc thanh toán diễn ra chính sác, an toàn, nhanh chóng hơn. Đồng thời, nếu tổ chức tốt hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt thì mọi tổ chức, cá nhân có điều kiện mở tài khoản, được cung cấp các tiện nghi dịch vụ thanh toán, sẽ có một cơ hội lớn để nâng cao chức năng tạo tiền của mình và đáp ứng nguồn vốn bổ sung cho nền kinh té.

3. Giảm thiểu rủi ro trong thanh toán

Các rủi ro có rất nhiều dạng khác nhau, với một hệ thống thanh toán phát triển, các mối quan hệ ràng buộc giữa các chủ thể tham gia thanh toán trở nên đặc biệt chặt chẽ, một sự cố về mặt tài chính xảy ra cho một trong các chủ thể tham gia quá trình thanh toán có thể gây ra một sự đổ vỡ mang tính hệ thống. Vì vậy, để đảm bảo cho sự ổn định trong hoạt động của hệ thống tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và thị trường tài chính thì việc giảm thiểu rủi ro liên quan đến hoạt động thanh toán là điều đặc biệt có ý nghĩa quan trọng và là mối quan tâm hàng đầu của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán hiện nay.

Các nhân tố tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt

1. Nhân tố chủ quan tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt

1.1. Trình độ thanh toán, kỹ thuật, nghiệp vụ của cán bộ, nhân viên Kho bạc

Cùng với cơ sở pháp lý, quy chế nghiệp vụ, công cụ, phương thức tổ chức thanh toán và nâng cấp kỹ thuật, vấn đề tuyển dụng, đào tạo trình độ cho đội ngũ cán bộ thanh toán và kỹ thuật nghiệp vụ là yếu tố chủ quan tác động trực tiếp vào hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Kho bạc.

1.2. Vấn đề tâm lý

Khi người dân muốn thanh toán một khoản nào đó, nếu thủ tục quá phức tạp, chờ đợi lâu mất nhiều thời gian hoặc phải đi xa, sẽ nẩy sinh tâm lý lo ngại. Để các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt được phổ biến trong cả dân cư thì tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phải chú ý tới yếu tố con người như nâng cao chất lượng cán bộ công chức, quảng cáo tuyên truyền cho người dân biết về tiện ích của hình thức thanh toán này, có như vậy mới dần dần xóa bỏ được tâm lý chuộng tiền mặt và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt ngày một phát triển.

2. Nhân tố khách quan tác động đến thanh toán không dùng tiền mặt

Bất kể một đơn vị nào hoạt động và tồn tại được đều phải chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố khách quan, không nằm ngoài sự chi phối của các yếu tố này, các Ngân hàng và các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cần phải tìm hiểu và nắm vững các nhân tố để tìm cách khắc phục những khó khăn do nó gây ra và đồng thời biết tận dụng cơ hội khi nó đến.

2.1. Cơ sở pháp lý đảm bảo cho hoạt động thanh toán

Nếu hệ thống pháp luật đảm bảo cho hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt không đầy đủ, không đồng bộ thì các chủ thể sẽ không yên tâm khi tham gia vào hoạt động thanh toán xét cả từ khía cạnh người tổ chức thanh toán và cả người sử dụng các dịch vụ thanh toán. Vì vậy, cơ sở pháp lý cho hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt là nền tảng đảm bảo cho các chủ thể yên tâm và tham gia tích cực vào hoạt động thanh toán. Từ đó mà không ngừng mở rộng và phát triển hệ thống thanh toán qua ngân hàng.

2.2. Phát triển khoa học kỹ thuật và công nghệ thanh toán

Sự phát triển của khoa học kỹ thuật cho phép các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có thể phát triển các dịch vụ thanh toán khác nhau để khách hàng lựa chọn. Công nghệ thông tin phát triển đã tạo ra một bước tiến nhảy vọt trong lĩnh vực thanh toán, tác động mạnh mẽ đến cách thức mà người ta thực hiện một giao dịch thanh toán, thanh toán không dùng tiền mặt phát triển với một tốc độ nhanh nhất từ trước tới nay.

Cụ thể công nghệ thanh toán tác động đến các phương tiện và phương thức thanh toán như sau :

– Đối với séc :

Về cơ bản séc vẫn được coi là công cụ chứng từ và vẫn là phương tiện thanh toán chiếm vị trí đáng kể ở nhiều nước. Song hiện nay với sự hỗ trợ của những công nghệ ứng dụng tin học, nhiều công đoạn trong quá trình xử lý thanh toán séc hoàn toàn là điện tử hóa. Sự hiện diện của trung tâm bù trừ séc tự động thay thế cho những trung tâm thanh toán bù trừ thủ công đã từng tồn tại từ thế kỷ XI đã cải thiện đáng kể tốc độ thanh toán séc. Với công nghệ truyền hình ảnh, các tờ séc không cần vận chuyển tới trung tâm để đọc và phân loại mà chỉ có ảnh của những tờ séc cùng những dữ liệu điện tử được truyền tới trung tâm và từ trung tâm tới tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để xuất trình hoàn toàn phi vật chất.

Séc điện tử : là một loại séc gắn với thành tựu công nghệ về hệ thống hiện đại, cho phép người sử dụng lập và chuyển séc thông qua hệ thống Internet để trả tiền cho các hóa đơn hoặc thực hiện nghĩa vụ trả tiền mà không cần phải gửi những tờ séc bằng giấy.

– Đối với hệ thống thanh toán liên ngân hàng

Với công nghệ thanh toán hiện đại cho phép các quốc gia phát triển và đang phát triển xây dựng những hệ thống thanh toán liên ngân hàng tổng tức thời và các hệ thống thanh toán ròng hoàn toàn tự động và phi chứng từ.

– Đối với thanh toán bù trừ :

Với công nghệ thanh toán hiện đại đã cho ra đời trung tâm thanh toán bù trừ tự động (ACH) có thể sử lý được một khối lượng giao dịch thanh toán lớn gấp nhiều lần so với trung tâm thanh toán bù trừ truyền thống, hiệu suất cao chưa từng có, sự an toàn và bảo mật được đặc biệt quan tâm và chú trọng, rủi ro giảm xuống mức tối thiểu.

– Đối với thẻ thanh toán :

Gia tăng trong thanh toán thẻ ở rất nhiều nước cũng cho thấy sự phát triển của công nghệ nối hệ thống thanh toán. Các thỏa thuận nối hệ thống thanh toán cho phép các nhà cung ứng dịch vụ chia sẻ chi phí về hạ tầng cơ sở cho thanh toán thẻ và tạo cho họ phát triển công cụ mới.

– Đối với ủy nhiệm chi và ủy nhiệm thu :

Công nghệ thanh toán rút ngắn thời gian thanh toán mỗi món có thể từ 5 đến 7 ngày qua đường bưu điện chỉ còn vài phút.

2.3. Trình độ dân trí, tập quán và thói quen của người dân

Nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt chịu ảnh hưởng sâu sắc của các yếu tố tập quán, thói quen và trình độ dân trí. Trình độ dân trí thấp, lạc hậu, người dân không am hiểu hoặc hiểu rất ít về thanh toán không dùng tiền mặt, khi đó thanh toán bằng tiền mặt là cách đơn giản và tiện lợi, còn thanh toán không dùng tiền mặt là điều xa vời đối với họ. Khi trình độ dân trí và thu nhập được nâng lên, nhu cầu mở rộng quan hệ và trao đổi sẽ tăng theo, người dân có điều kiện tiếp cận với khoa học kỹ thuật hiện đại, lúc đó việc sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt đối với họ là tất yếu và mọi việc sẽ trở nên đơn giản. Sở dĩ tại các nước phát triển, thanh toán không dùng tiền mặt là chủ yếu, còn thanh toán bằng tiền mặt chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ là do trình độ dân trí cao, hệ thống pháp luật đầy đủ và được thực hiện nghiêm, mạng lưới Ngân hàng có mặt khắp nơi, các dịch vụ thanh toán phát triển mạnh mẽ, giá rẻ, độ an toàn cao, rất thuận tiện.

2.4. Môi trường kinh tế

Môi trường kinh tế xã hội là tổng hòa các mối quan hệ về kinh tế và xã hội tác động lên hoạt động của Kho bạc.

Môi trường kinh tế thuận lợi sẽ tạo điều kiện tốt cho hoạt động của Kho bạc đồng thời tạo điều kiện phát triển chung cho nền kinh tế và ngược lại.

Bản chất kinh tế của giao dịch thanh toán bắt nguồn từ các nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ. Khi kinh tế phát triển, nhu cầu trao đổi, thanh toán nhiều lên đòi hỏi việc thanh toán phải nhanh chóng, an toàn, thuận tiện để đáp ứng nhu cầu trao đổi hàng hóa, dịch vụ. Để đáp ứng được nhu cầu này chỉ có hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt phát triển. Mặt khác hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt phát triển góp phần cho việc sử dụng vốn của nền kinh tế hiệu quả hơn do đó lại thúc đẩy cho nền kinh tế phát triển.

Hệ thống thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán là tổng thể bao gồm các yếu tố : cơ sở pháp lý và các điều kiện tổ chức thanh toán, các chủ thể tham gia thanh toán, các dịch vụ thanh toán, các phương tiện và các phương thức thanh toán. Các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau tạo thành hệ thống thanh toán qua tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán trong nền kinh tế. Trong đó, các yếu tố quan trọng hàng đầu là các quy định của pháp luật và của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán làm dịch vụ thanh toán; hệ thống cơ sở kỹ thuật hạ tầng và công nghệ sử dụng để cung cấp dịch vụ thanh toán.

2.5. Tổ chức mạng lưới cung cấp dịch vụ thanh toán

Mạng lưới cung cấp dịch vụ thanh toán là nhân tố quan trọng, có tác động lớn đến mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có mạng lưới giao dịch rộng , sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đến giao dịch, thanh toán, từ đó mở rộng phạp vi thanh toán không dùng tiền mặt qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán . Tuy nhiên, việc mở rộng mạng lưới thanh toán bằng phương pháp truyền thống là thành lập các chi nhánh, các điểm giao dịch sẽ gặp rất nhiều khó khăn do phải tăng chi phí để đầu tư vào cơ sở vật chất và nguồn nhân lực.

Ngày nay, nhờ việc ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong hoạt động thanh toán mà các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có thể mở rộng mạng lưới bằng việc nối mạng trực tiếp giữa Ngân hàng với khách hàng, Kho bạc với khách hàng, để cung ứng dịch vụ thanh toán cho họ. Đó cũng là mục tiêu được các Ngân hàng và Kho bạc đặt ra, nhằm thiết lập kênh phân phối trực tuyến; khách hàng có thể giao dịch qua mạng vào bất kỳ địa điểm nào, thời gian nào.